Από τα ερευνητικά δεδομένα, δυστυχώς, προκύπτει ότι η παχυσαρκία αποτελεί από μόνη της έναν ανεξάρτητο, σοβαρό παράγοντα κινδύνου που είναι πιθανό να οδηγήσει σε βαριά νόσο και θάνατο από τον COVID-19.

Τον Δεκέμβριο του 2019 ξεκίνησε να εξαπλώνεται στον κόσμο μία πανδημία εξαιρετικά μεταδοτική και θανατηφόρα. Το όνομα του ιού, γνωστό σε όλους μας πλέον, είναι COVID-19 ή SARS-CoV-2, όπου τα αρχικά SARS προέρχονται από τις λέξεις Severe Acute Respiratory Syndrome, που σημαίνουν Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο.  

Μέχρι σήμερα ο ιός έχει μεταδοθεί σε πάνω από 140 εκατομμύρια ανθρώπους και έχει σκοτώσει  περίπου τα 3 εκατομμύρια από αυτούς. Όλοι κατανοούμε τη σοβαρότητα της ασθένειας, συμπτώματα της οποίας μπορεί να είναι: 

– δυσκολία στην αναπνοή 

– κόπωση 

– μυϊκοί πόνοι 

– πονοκέφαλος 

– απώλεια οσμής και γεύσης 

– πονόλαιμος 

– συμφόρηση και καταρροή 

– ναυτία ή έμετος 

– διάρροια 

– πυρετός 

– βήχας 

Στην αρχή είχε επικρατήσει η άποψη ότι οι ηλικιωμένοι άνθρωποι, καθώς και αυτοί με ανοσολογικές διαταραχές βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο. Από τα ερευνητικά δεδομένα, δυστυχώς, προκύπτει ότι η παχυσαρκία αποτελεί από μόνη της έναν ανεξάρτητο, σοβαρό παράγοντα κινδύνου που είναι πιθανό να οδηγήσει σε βαριά νόσο και θάνατο από τον COVID-19. 

Γιατί η παχυσαρκία αποτελεί παράγοντα κινδύνου; 

Το λίπος ως επιβαρυντικός παράγοντας 

Η παχυσαρκία οδηγεί σε συσσώρευση λίπους στην περιοχή της κοιλιάς. Η συσσώρευση αυτού του λίπους πιέζει το διάφραγμα, καθιστώντας πολλές φορές δύσκολη την αναπνοή αφού ο αέρας δεν περνά ελεύθερα από τους πνεύμονες. Αυτός ο μειωμένος όγκος των πνευμόνων οδηγεί σε κατάρρευση των αεραγωγών στους κάτω λοβούς των πνευμόνων, όπου φτάνει περισσότερο αίμα για οξυγόνωση από ό, τι στους άνω λοβούς. Η παράλληλη προσβολή από τον ιό είναι πιθανό να κάνει την ικανότητα αναπνοής ακόμη πιο δύσκολη.  

Συνυπάρχουσες παθολογικές καταστάσεις 

Επιπλέον, στα παχύσαρκα άτομα παρατηρείται πιο συχνά πήξη του αίματος  και ειδικά στην περιοχή των πνευμόνων, καθώς η παχυσαρκία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για θρομβώσεις. Ας μην ξεχνάμε επίσης, ότι πολλές σοβαρές μη μεταδιδόμενες ασθένειες συνυπάρχουν με την παχυσαρκία, όπως ο διαβήτης, η υπέρταση, οι καρδιοπάθειες, η ηπατική νόσος και άλλες. 

Τα επίπεδα στρες 

Η σύγχρονη ζωή είναι ούτως η άλλως γεμάτη άγχος και πολλά άτομα βιώνουν χρόνιο στρες. Η παχυσαρκία είναι μία δυσάρεστη κατάσταση, κατά την οποία είναι πολύ πιθανό το άτομο να βιώνει επιπλέον στρες, γνωρίζοντας τα πρακτικά προβλήματα που δημιουργούνται στην καθημερινότητα εξαιτίας αυτής, αλλά και τους κινδύνους υγείας που πιθανόν αυτή επιφέρει. Αυτή η κατάσταση σε συνδυασμό με την στρεσογόνο περίοδο της πανδημίας την οποία διανύουμε είναι πιθανό να έχει μεγάλο ψυχικό κόστος σε ένα παχύσαρκο άτομο, οδηγώντας το σε ένα φαύλο κύκλο συναισθηματικής υπερφαγίας και σε ακόμη μεγαλύτερη αύξηση βάρους. Το άτομο δυσκολεύεται να βγει μόνο του από τον φαύλο αυτόν κύκλο και είναι πιθανό να δυσκολεύεται ακόμα και να ζητήσει βοήθεια. 

Η σχέση της παχυσαρκίας με τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος 

Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι η υπερβολική πρόσληψη τροφής σχετίζεται με χαμηλού βαθμού, χρόνια φλεγμονή, η οποία αυξάνει το ρίσκο για καρδιαγγειακές και μεταβολικές παθήσεις. Η σχέση της υπερκατανάλωσης τροφής με τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος μελετάται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ο λιπώδης ιστός δεν είναι ένας ανενεργός ιστός όπως συχνά πιστεύεται, αλλά ένα ενδοκρινικό σύστημα που εκκρίνει κυτοκίνες (γνωστές ως λιποκυτοκίνες). Πρόκειται ουσιαστικά για ορμόνες, πολλές από τις οποίες χρησιμεύουν σαν σήματα για συγκεκριμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού μας συστήματος, μεταβάλλοντας τη βιολογία τους. Σε παχύσαρκα άτομα, αυτό πρακτικά σημαίνει ότι κάποια κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος μετατρέπονται σε φλεγμονώδη κύτταρα, αυξάνοντας έτσι την αυτοανοσία και παράλληλα καθιστώντας την προστατευτική ανοσία ιδιαίτερα εξασθενημένη. Είναι λοιπόν ξεκάθαρο ότι οι αλλαγές στον όγκο του λιπώδους ιστού παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανοσολογική απόκριση του οργανισμού μας.  

Πως ορίζεται η παχυσαρκία; 

Η παχυσαρκία, με βάση τον Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) ορίζεται ως πρώτου, δεύτερου και τρίτου βαθμού με ΔΜΣ 30 έως 34,9, 35 έως 39,9 και άνω του 40 αντίστοιχα. Όταν ο ΔΜΣ ενός ατόμου βρίσκεται μεταξύ 25 και 29,9 μιλάμε για υπέρβαρο άτομο. Ο κίνδυνος να νοσήσει κανείς σοβαρά από τον COVID-19 είναι αυξημένος τόσο στην περίπτωση του υπέρβαρου όσο και σε αυτή του παχύσαρκου, φαίνεται όμως ότι όσο ανεβαίνουμε σε ΔΜΣ τόσο πιο απότομα αυξάνει και αυτός ο κίνδυνος.  

Τι σημαίνει να νοσήσει κανείς σοβαρά; 

Σύμφωνα με το CDC (Center of Disease Control) σοβαρή ασθένεια μπορεί να σημαίνει ότι το άτομο χρειάζεται εισαγωγή στο νοσοκομείο, εντατική φροντίδα, διασωλήνωση ή κινδυνεύει ακόμα και να πεθάνει. 

Μελέτες δείχνουν ότι η παχυσαρκία μπορεί και να τριπλασιάσει τις πιθανότητες εισαγωγής του ασθενούς με COVID-19 στο νοσοκομείο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν μάλιστα οι ενδείξεις μελετών, όπου η εισαγωγή σε νοσοκομείο και η πιθανότητα θανάτου, που συνοδεύουν τον αυξημένο ΔΜΣ είναι ιδιαίτερα σαφείς σε πληθυσμό κάτω των 65 ετών.  

Συγκεκριμένα, σε μία μετα-ανάλυση, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Obesity reviews τον προηγούμενο Αύγουστο αναλύθηκαν δεδομένα από 75 μελέτες δημοσιευμένες μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουνίου του 2020 και αφορούσαν συνολικά 399.000 ασθενείς με COVID-19. Στη μετα-ανάλυση αυτή βρέθηκε ότι όσοι ασθενείς ήταν παχύσαρκοι είχαν 113% μεγαλύτερες πιθανότητες να καταλήξουν στο νοσοκομείο από τους ασθενείς που είχαν ένα υγιές βάρος. Επιπλέον, είχαν 74% περισσότερες πιθανότητες να κάνουν εισαγωγή στη ΜΕΘ και 48% περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν τελικά. 

Μπορεί η παχυσαρκία να επηρεάσει την επιτυχία του εμβολιασμού; 

Όπως αναφέραμε και παραπάνω η ανοσολογική απάντηση των παχύσαρκων ατόμων είναι πιθανό να είναι αδύναμη. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ότι μειώνονται τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, αλλά ότι αυτά που παραμένουν καθίστανται λιγότερο αποτελεσματικά. Αυτό, όπως είναι λογικό, θα επηρεάσει και το βαθμό αποτελεσματικότητας του εμβολιασμού. Σε μελέτες σε ποντίκια, έχει φανεί ότι τα Τ κύτταρα μνήμης είναι πολύ λιγότερα σε αριθμό στα παχύσαρκα ποντίκια από ότι σε αυτά με υγιές βάρος. Τα κύτταρα αυτά χρησιμοποιούνται από το σώμα μας για να «θυμούνται» και να αντιμετωπίσουν τον ίδιο «εχθρό» στο μέλλον

Αντίστοιχα, μελέτες σε ανθρώπους, αναφορικά με τον εμβολιασμό κατά της γρίπης, έχουν δείξει ότι τα παχύσαρκα άτομα έχουν διπλάσιες πιθανότητες να κολλήσουν τη γρίπη μετά τον εμβολιασμό από ότι τα άτομα φυσιολογικού βάρους. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι τα παχύσαρκα άτομα δεν χρειάζεται να εμβολιαστούν. Αντίθετα, θα πρέπει κανείς να εμβολιαστεί και να συνεχίσει να είναι πολύ προσεκτικός. Παράλληλα, θα είναι πολύ βοηθητικό να δρομολογήσει την απώλεια βάρους με στόχο ένα υγιές σωματικό βάρος. 

Τι μπορείς να κάνεις; 

Σε αυτή τη δύσκολη για όλους μας περίοδο είναι σημαντικό να διατηρήσουμε τόσο την ψυχική όσο και τη σωματική μας υγεία. Μερικοί τρόποι για να το καταφέρεις αυτό είναι: 

• Εάν αισθάνεσαι κάποια από τα συμπτώματα του COVID-19 επικοινώνησε άμεσα με τον γιατρό σου. 
• Ξεκουράσου αρκετά, ίσως αυτή να είναι μία μοναδική ευκαιρία. 
• Φρόντισε να έρχεσαι συχνά σε επαφή με τη φύση. Μία βόλτα σε ένα πάρκο ή η ενασχόληση με τα φυτά του κήπου ή της βεράντας σου μπορεί να έχει πραγματικά θεραπευτικές ιδιότητες.  
• Κάνε παρέα με το κατοικίδιο σου. Εάν δεν έχεις, ίσως να είναι η σωστή στιγμή να υιοθετήσεις ένα. Τα ζώα έχουν πολλά να μας προσφέρουν, εάν βέβαια είμαστε σε θέση να τα φροντίσουμε υπεύθυνα. 
• Μείνε μακριά και ταυτόχρονα “κοντά” σε ανθρώπους που νοιάζεσαι και αγαπάς. Προστάτευσε τους ίδιους, αλλά και τον εαυτό σου και διατήρησε καθημερινή επικοινωνία μέσω τηλεφώνου ή βίντεο-κλήσεων. 

• Μην παρακολουθείς συνεχώς ειδήσεις με τις εξελίξεις της πανδημίας. Είναι πολύ πιθανό να σου δημιουργήσουν μελαγχολία και απαισιόδοξες σκέψεις. 
• Φρόντισε να κάνεις τις εξετάσεις σου κανονικά και να φροντίζεις τα θέματα υγείας σου τακτικά. 
• Βάλε στη ζωή σου την άσκηση με όποιον τρόπο μπορείς. Ακόμα και το να βάλεις την αγαπημένη σου μουσική και να χορέψεις μόνος σου στο σπίτι μπορεί να είναι εξαιρετικά ευεργετικό. 
• Φρόντισε τη διατροφή σου: προμηθεύσου φρούτα και λαχανικά της εποχής, κάλυψε τις ανάγκες σου σε πρωτεΐνη με πηγές υψηλής βιοδιαθεσιμότητας και βάλε στη ζωή σου τις φυτικές ίνες και τα ω-3 λιπαρά οξέα. 
• Δοκίμασε νέες συνταγές που θα καλύψουν την ανάγκη σου για δημιουργικότητα, αλλά παράλληλα θα σε βοηθήσουν να αποκτήσεις πιο ισορροπημένες διατροφικές συνήθειες. Συμβουλέψου τον διαιτολόγο σου. 

• Δοκίμασε να μάθεις κάτι νέο ή να θυμηθείς ξανά κάποιο παλιό σου χόμπι. 
• Διατήρησε την ελπίδα σου ότι όλο αυτό θα είναι κάποτε παρελθόν.  
• Κάνε το εμβόλιο όσο πιο σύντομα μπορείς.