Στη δυτική κοινωνία το στρες είναι σχεδόν συνώνυμο της καθημερινότητας μας. Μπορεί αυτό να επηρεάσει την υγεία μας; Η κοινή γνώμη λέει ότι «όλα από εκεί ξεκινάνε». Όμως πώς επιδρά το στρες στην υγεία μας στην πραγματικότητα; Και τι μπορούμε να κάνουμε για να το αντιμετωπίσουμε;
Σύμφωνα με τους ειδικούς υπάρχουν τρεις κύριες κατηγορίες στρες:
- Οξύ στρες: ένα σύντομο γεγονός, όπως ένας τεταμένος καυγάς ή το να μείνεις κολλημένος στην κίνηση για λίγο.
- Επεισοδιακό οξύ στρες: επαναλαμβανόμενα γεγονότα, όπως deadlines στη δουλειά.
- Χρόνιο στρες: χρόνιες καταστάσεις όπως ανεργία, σωματική ή ψυχολογική κακοποίηση κ.ά.
Ανεξάρτητα από το εάν το στρες προκαλείται από ένα πραγματικό γεγονός ή από μία υπόθεση ή υποψία, ο οργανισμός μας θα αντιδράσει σε αυτό με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Ο λόγος για την ξακουστή αντίδραση «μάχη ή φυγή». Κατά την αντίδραση αυτή, το σώμα μας εκκρίνει ορισμένες ορμόνες, όπως η αδρεναλίνη που κάνει τους χτύπους της καρδιάς μας ν’ ανεβαίνουν και την κορτιζόλη, που «απενεργοποιεί» ορισμένα συστήματα του οργανισμού μας, ούτως ώστε να επιτρέψει στον εγκέφαλο να δουλέψει καλύτερα και να ανταποκριθεί στη στρεσογόνο κατάσταση. Τα συστήματα των οποίων η λειτουργία μπαίνει σε παύση είναι αυτά της πέψης, της αναπαραγωγής και της ανάπτυξης. Γίνεται λοιπόν εύκολα κατανοητό πώς πώς επιδρά το στρες στην υγεία και στο σώμα μας.
Όταν πρόκειται για οξύ στρες, τότε οι ορμόνες αυτές σύντομα πέφτουν σε φυσιολογικά επίπεδα και επέρχεται ισορροπία. Όταν όμως μιλάμε για επεισοδιακό οξύ ή χρόνιο στρες, τότε η συχνή έκκριση αυτών των ορμονών σε υψηλά επίπεδα μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα υγείας μέσω φλεγμονής και καταστροφής των κυττάρων.
Ποια προβλήματα υγείας μπορεί να προκαλέσει το στρες;
- Προβλήματα του πεπτικού συστήματος: Καούρες, μετεωρισμό, διάρροια, δυσκοιλιότητα
- Πρόσληψη βάρους
- Καρδιαγγειακά προβλήματα
- Προβλήματα του ανοσοποιητικού συστήματος
- Μυικός πόνος: πόνος στον αυχένα, στο κεφάλι ή στην πλάτη
- Αυπνίες ή κακή ποιότητα ύπνου
- Προβλήματα στο δέρμα
- Υπογονιμότητα
- Ψυχολογικά προβλήματα όπως άγχος, κατάθλιψη κ.ά.
Πώς πώς επιδρά το στρες στην υγεία;
Το χρόνιο στρες φαίνεται ότι μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που το σώμα μας χρησιμοποιεί την ενέργεια και τα θρεπτικά συστατικά. Το χρόνιο στρες αυξάνει τον μεταβολικό ρυθμό, καθώς και τις ανάγκες του οργανισμού σε ορισμένα θρεπτικά συστατικά. Επιπλέον, επιταχύνει την αποβολή ορισμένων θρεπτικών συστατικών από το σώμα μας. Τέλος, το στρες μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές των διατροφικών συνηθειών, κάτι που μπορεί να επιφέρει μεταγενέστερα προβλήματα υγείας.
- Υπό την επίδραση του χρόνιου στρες είναι πιθανό να αναζητάμε τα λεγόμενα «comfort foods», δηλαδή τροφές που μας δίνουν παρηγοριά. Τέτοιες τροφές είναι συνήθως επεξεργασμένα σνακ και γλυκά που περιέχουν υψηλά επίπεδα λίπους και ενέργειας (θερμίδες), αλλά χαμηλά επίπεδα απαραίτητων θρεπτικών συστατικών, όπως βιταμίνες, φυτικές ίνες και ιχνοστοιχεία.
- Οι άνθρωποι που ζουν υπό συνθήκες στρες πιθανότατα δεν έχουν τη διάθεση, το χρόνο ή το κίνητρο για προετοιμάζουν στην καθημερινότητα θρεπτικά, ισορροπημένα γεύματα. Είναι, ακόμα, πιθανό να ξεχνούν να φάνε ή να παραλείπουν εντελώς ορισμένα γεύματα.
- Το στρες μπορεί να επηρεάζει τον ύπνο, οδηγώντας σε μεγαλύτερο αίσθημα κόπωσης μέσα στην ημέρα. Για να ανταπεξέλθει κανείς σε αυτή την έλλειψη ενέργειας είναι πιθανό να χρησιμοποιεί καφεϊνούχα ροφήματα ή σνακ πλούσια σε ενέργεια.
- Κατά το οξύ στρες, η έκκριση της ορμόνης «αδρεναλίνη», μειώνει την αίσθηση της πείνας. Αντίθετα, σε καταστάσεις χρόνιου στρες η κορτιζόλη προκαλεί «λιγούρες», δηλαδή αυξημένη όρεξη για τροφές που είναι πλούσιες σε ζάχαρη, λιπαρά και θερμίδες. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη σταδιακή αύξηση του σωματικού βάρους.
- Η κορτιζόλη, επίσης, οδηγεί σε εναπόθεση του λίπους στην περιοχή της κοιλιάς. Το λίπος αυτό σχετίζεται με εμφάνιση παθολογικών καταστάσεων, όπως αντίσταση στην ινσουλίνη, διαβήτης τύπου 2, καρδιαγγειακές παθήσεις και ορισμένους τύπους καρκίνου.
Με ποιους τρόπους μπορείς να ανταπεξέλθεις καλύτερα στο στρες
Ακολούθησε μία ισορροπημένη διατροφή
Η υγιεινή διατροφή μπορεί να υποστηρίξει το ανοσοποιητικό μας σύστημα και να μας βοηθήσει στην αποκατάσταση των κατεστραμένων κυττάρων. Επιπλέον, μας «οπλίζει» με την απαραίτητη ενέργεια για να αντιμετωπίσουμε τις στρεσογόνες καταστάσεις. Πρόσφατες έρευνες υποστηρίζουν ότι ορισμένα θρεπτικά στυστατικά όπως τα ω-3 λιπαρά οξέα μπορούν να μας βοηθήσουν να μειώσουμε τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης στον οργανισμό.
Εκπαιδεύσου στην ενσυνείδητη διατροφή
Η επίδραση του στρες στη ζωή μας, μπορεί να μας κάνει να τρώμε μηχανικά και χωρίς να δίνουμε την απαραίτητη σημασία στο φαγητό μας. Στον αντίποδα, η ενσυνείδητη διατροφή (mindful eating) μας παρακινεί να κάνουμε σοφές διατροφικές επιλογές. Παράλληλα μας μαθαίνει να συγκεντρωνόμαστε κάθε φορά στο γεύμα μας, δίνοντας προσοχή στο τι βάζουμε μέσα στον οργανισμό μας. Τέλος, ενισχύει την απόλαυση που αισθανόμαστε στα γεύματα μας, οδηγεί σε καλύτερη πέψη και μας βοηθά να παραμένουμε ήρεμοι, μασώντας την τροφή μας αργά και παίρνοντας αρκετό χρόνο για κάθε γεύμα.
Βάλε στην καθημερινότητά σου την κίνηση
Η καθιερωμένη φυσική δραστηριότητα μπορεί να σε βοηθήσει να έχεις χαμηλούς παλμούς και να διατηρείς τις ορμόνες του στρες σε χαμηλά επίπεδα. Η αεροβική άσκηση επιτρέπει στο οξυγόνο να εισέλθει στα κύτταρα σε μεγαλύτερο βαθμό, μειώνοντας έτσι την ένταση σε όλες τις μυικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένου και του καρδιακού μυ.
Εξασφάλισε καλό ύπνο
Τα βαθύτερα επίπεδα του ύπνου είναι εκείνα που μας βοηθούν να αναδομήσουμε του μύες και να επιδιορθώσουμε τυχόν βάλβες στον οργανισμό. Επιπλέον, μέσω του καλού ύπνου υποστηρίζεται η λειτουργία του ανοσοποιητικόυ μας συστήματος. Όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση στρες, το σώμα μας είναι ενεργοποιημένο. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να μη μπαίνει ποτέ σε αυτή τη βαθύτερη κατάσταση του ύπνου. Σε αυτό μπορεί να μας βοηθήσει η χαλάρωση για λίγη ώρα πριν τον ύπνο. Ρίξε τους ρυθμούς και υιοθέτησε μια ρουτίνα χαλάρωσης που σε ευχαριστεί.
Διαλογισμός ή τεχνικές αναπνοής
Οι βαθιές αναπνοές βοηθούν τον νου να ηρεμήσει, την καρδιά να ρίξει τους παλμούς και τους μύες να χαλαρώσουν. Μπορείς να δοκιμάσεις να στρέφεις την προσοχή σου στην αναπνοή σου κάθε φορά που αισθάνεσαι στρες. Εισπνοή – παύση – εκπνοή – παύση. Κάποιες μελέτες έχουν δείξει ότι ο διαλογισμός μπορεί να σχετίζεται με μειωμένο άγχος και χρόνιο στρες, καθώς και με μειωμένα επίπεδα κορτιζόλης.
Ισορρόπησε μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής
Φρόντισε να εκμεταλλεύεσαι τον προσωπικό σου χρόνο, ώστε να ξεφεύγεις από την πίεση που επιφέρει η εργασιακή ζωή. Υιοθέτησε ευχάριστα χόμπυ, όπως το διάβασμα, οι περίπατοι στη φύση, η κηπουρική ή κάποια τέχνη. Μπορεί να καταφέρεις ακόμη και αύξηση της αποδοτικότητας σου στην εργασία με το να ξεφεύγεις που και που.
