Τι είναι η αλκαλική διατροφή;
Πρόκειται για έναν τύπο διατροφής που περιλαμβάνει τρόφιμα με αλκαλικό αντίκτυπο στον οργανισμό και αποκλείει τρόφιμα με όξινο αντίκτυπο, αντίστοιχα.
Τι εννοούμε όξινο και αλκαλικό αντίκτυπο;
Οι λέξεις όξινο και αλκαλικό αναφέρονται στο pH του οργανισμού και συγκεκριμένα το pH του αίματος. (Το pH του σώματος μπορεί να διαφέρει εξαιρετικά από περιοχή σε περιοχή, για παράδειγμα στο στομάχι είναι πολύ χαμηλό (όξινο) μεταξύ 1,3 και 3,5, στο δέρμα μέτρια όξινο (4,5-6), στο αίμα σχεδόν ουδέτερο 7,4 και στο πάγκρεας βασικό 8,8.)
Ανάλογα με τις τροφές που καταναλώνουμε παράγονται ουσίες που επηρεάζουν το pH του αίματος είτε θετικά, είτε αρνητικά. Για παράδειγμα τα φρούτα και τα λαχανικά παράγουν γενικά αλκαλικούς μεταβολίτες εξαιτίας του Καλίου, Μαγνησίου και Ασβεστίου που περιέχουν. Αντίθετα, όξινοι μεταβολίτες προκύπτουν από την κατανάλωση ζωικών τροφών όπως κρέας και ψάρι, λόγω των θειωδών αμινοξέων και του φωσφόρου που περιέχουν.
Ποια η σημασία διατήρησης σταθερού pH;
Ο οργανισμός μας διαθέτει ομοιστατικούς μηχανισμούς για τη ζωτικής σημασίας διατήρηση του pH σε σταθερά επίπεδα.
Όταν το pH στο αίμα πέσει κάτω από 7,35, τότε γίνεται λόγος για χαμηλού βαθμού μεταβολική οξείδωση (Low grade metabolic acidosis). Η μεταβολική οξείδωση χαμηλού βαθμού συνδέεται με διαταραχές όπως:
– χαμηλή οστική πυκνότητα και οστεοπόρωση
– δημιουργία λίθων στους νεφρούς
– υπερκορτιζολαιμία
– χαμηλή ευαισθήσια στην ινσουλίνη και συνεπώς κίνδυνο ανάπτυξης Διαβήτη τύπου 2 και μη αλκοολική νόσο του ήπατος
– σαρκοπενία
Πως ξέρω εάν η διατροφή μου είναι όξινη ή αλκαλική;
Έχουν προταθεί διάφοροι τρόποι μέτρησης του όξινου φορτίου των τροφίμων μέσω μαθηματικών μοντέλων. Αυτό εξαρτάται από την πρόσληψη συγκεκριμένων θρεπτικών συστατικών όπως πρωτεϊνών, φωσφόρου, καλίου, μαγνησίου και ασβεστίου. Τα τρόφιμα κατατάσσονται σε πίνακα ανάλογα με το «πιθανό φορτίο οξέων», ή «potential renal acid load (PRAL)», όπου για παράδειγμα το μοσχαρίσιο κρέας έχει βαθμολογία 12 και το καρότο -5,7. Έτσι το κρέας φαίνεται ότι έχει αυξημένο όξινο φορτίο, ενώ το καρότο αρνητικό.
Υπάρχει επιστημονική βάση πίσω από την αλκαλική διατροφή;
Είναι αλήθεια ότι έχουν πραγματοποιηθεί πολυάριθμες μελέτες γύρω από την επίδραση της όξινης διατροφής στην ανάπτυξη των ασθενειών που προαναφέρθηκαν. Σε πολλές μελέτες τα αποτελέσματα είναι αντικρουόμενα, όπως για παράδειγμα στο θέμα της οστικής πυκνότητας που θεωρείται ότι μειώνεται με τις δίαιτες υψηλού όξινου φορτίου, αλλά και στην περίπτωση της υπερκορτιζολαιμίας. Σε άλλες μελέτες υπάρχουν στατιστικά σημαντικά αποτελέσματα μόνο σε γυναίκες, όπως στη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος που συνδέεται με υψηλού όξινου φορτιου διατροφές, αλλά και στην αντίσταση στην ινσουλίνη.
Σε γενικές γραμμές μπορούμε να πούμε ότι χρειάζονται περισσότερες μελέτες σχετικά με τις δίαιτες χαμηλού όξινου φορτίου (ή αλκαλικές δίαιτες) και τις ευεργετικές επιδράσεις τους στην υγεία, καθώς οι περισσότερες μελέτες που έχουν γίνει αφορούν τις αρνητικές επιδράσεις της διατροφής υψηλού όξινου φορτίου. Έτσι τα συμπεράσματα που έχουμε μέχρι τώρα είναι έμμεσα και γι’αυτό θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με επιφύλαξη.
Επιπλέον, μία δίαιτα που αποκλείει ολόκληρες ομάδες τροφίμων (όπως για παράδειγμα το κρέας) θα πρέπει να γίνεται υπό καθοδήγηση με ειδικό διαιτολόγο, καθώς μπορεί να προκύψουν ελλείψεις θρεπτικών συστατικών και κίνδυνοι για την υγεία. Εξάλλου, τα ζωικά προϊόντα δεν είναι τα μόνα που καθορίζουν το όξινο φορτίο της διατροφής μας. Τα επεξεργασμένα τρόφιμα αφήνουν επίσης υψηλό όξινο φορτίο λόγω των προσθέτων που περιέχουν φωσφορικά άλατα, ενώ για παράδειγμα το γάλα και το γιαούρτι έχουν ουδέτερο φορτίο και πιθανόν να συμβάλλουν θετικά στη διατήρηση της οξεοβασικής ισορροπίας στο σώμα.
Τέλος, ο οργανισμός μας διαθέτει ισχυρούς μηχανισμούς ομοιόστασης οι οποίοι λειτουργούν ανεξαρτήτως της διατροφής μας. Είναι εντυπωσιακό ότι ακόμη και μέσω της αναπνοής ο οργανισμός μας παράγει διττανθρακικά ακριβώς με σκοπό τη σταθεροποίηση του pH στο αίμα.
Από την άλλη μεριά, είναι απαραίτητο να τονίσουμε ότι μία διατροφή χαμηλή σε κόκκινο κρέας και επεξεργασμένες τροφές μπορεί να έχει πολλαπλά οφέλη για την υγεία μας, ασχέτως από το βασικό αντίκτυπο που μπορεί να έχει στο pH του σώματός μας.
Πηγές:
Osuna-Padilla IA, Leal-Escobar G, Garza-García CA, Rodríguez-Castellanos FE. Dietary Acid Load: mechanisms and evidence of its health repercussions. Nefrologia (Engl Ed). 2019 Jul-Aug;39(4):343-354. English, Spanish. doi: 10.1016/j.nefro.2018.10.005. Epub 2019 Feb 5. PMID: 30737117.
Faure AM, Fischer K, Dawson-Hughes B, Egli A, Bischoff-Ferrari HA. Gender-specific association between dietary acid load and total lean body mass and its dependency on protein intake in seniors. Osteoporos Int. 2017 Dec;28(12):3451-3462. doi: 10.1007/s00198-017-4220-z. Epub 2017 Oct 2. PMID: 28971236.
Welch AA, MacGregor AJ, Skinner J, Spector TD, Moayyeri A, Cassidy A. A higher alkaline dietary load is associated with greater indexes of skeletal muscle mass in women. Osteoporos Int. 2013 Jun;24(6):1899-908. doi: 10.1007/s00198-012-2203-7. Epub 2012 Nov 14. PMID: 23152092.
Robey IF. Examining the relationship between diet-induced acidosis and cancer. Nutr Metab (Lond). 2012 Aug 1;9(1):72. doi: 10.1186/1743-7075-9-72. PMID: 22853725; PMCID: PMC3571898.
Schwalfenberg GK. The alkaline diet: is there evidence that an alkaline pH diet benefits health?. J Environ Public Health. 2012;2012:727630. doi:10.1155/2012/727630
