Η διαταραχή υπερφαγίας είναι μία διαταραχή πρόσληψης τροφής, η οποία χαρακτηρίζεται από συχνά υπερφαγικά επεισόδια που «χτυπούν» απροειδοποίητα, οδηγώντας το άτομο σε αισθήματα ενοχής και έντονο στρες. Ένα άτομο με διεγνωσμένη διαταραχή υπερφαγίας χρειάζεται ψυχοθεραπεία για την αντιμετώπιση της νόσου και τη μείωση των υπερφαγικών επεισοδίων. Παρόλα αυτά, τα τελευταία χρόνια υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για το αν μπορεί η ενσυνείδητη διατροφή να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της υπερφαγίας.
Η εφαρμογή των τεχνικών της ενσυνείδητης διατροφής και γενικότερα της ενσυνειδητότητας φαίνεται πράγματι να βοηθά στην καλύτερη έκβαση της νόσου. Πρόσφατη μελέτη (2020) που δημοσιεύτηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Nutrients, έδειξε ότι η ενσυνειδητότητα στη διατροφή έχει αντίστροφη σχέση με την υπερφαγική συμπεριφορά και την κακή διάθεση. Επιπλέον, αποτελεί αρνητικό προγνωστικό παράγοντα για την εμφάνιση διαταραγμένης διατροφικής συμπεριφοράς σε έναν πληθυσμό υψηλού κινδύνου, όπως είναι οι πανεπιστημιακοί φοιτητές.
Τι είναι η ενσυνείδητη διατροφή;
Η ενσυνείδητη διατροφή (mindful eating) είναι μία τεχνική που βοηθά να έχουμε καλύτερο έλεγχο των διατροφικών μας συνηθειών. Η ενσυνείδητη διατροφή βασίζεται στις εξής αρχές:
- Τρώω χωρίς περισπασμούς και συγκεντρώνομαι στο γεύμα μου
- Μασάω την τροφή αργά και συνειδητά
- Αναγνωρίζω τα σημάδια πείνας και κορεσμού
- Συμμετέχω με όλες μου τις αισθήσεις στη διαδικασία της διατροφής
- Αισθάνομαι ευγνωμοσύνη για το γεύμα μου
- Παρατηρώ την επίδραση που έχει το φαγητό στο σώμα και στην ψυχολογία μου
- Μαθαίνω να αντιμετωπίζω τα αισθήματα άγχους και τις τύψεις που συνοδεύουν κάποια γεύματα
- Μαθαίνω να τρέφομαι με σκοπό τη θρέψη και την ευεξία μου
- Ασχολούμαι με την προέλευση της τροφής μου και το αντίκτυπο που έχει στο περιβάλλον και σε εμένα
Πώς δουλεύει η ενσυνείδητη διατροφή;
Μπορούμε να ορίσουμε την ενσυνειδητότητα ως μία νοητική κατάσταση, κατά την οποία το άτομο βρίσκεται συγκεντρωμένο στο παρόν, έχοντας αναγνωρίσει και αποδεχτεί τα συναισθήματα του, τις σκέψεις του, αλλά και τις αισθήσεις που υπάρχουν στο σώμα του. Με βάση αυτόν τον ορισμό μπορεί η ενσυνείδητη διατροφή να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της υπερφαγίας;
Εφαρμόζοντας την πρακτική της ενσυνειδητότητας στη διατροφική μας συμπεριφορά, μπορούμε να απαλλαγούμε από την τάση μας να κρίνουμε το φαγητό ως «καλό» ή «κακό». Έτσι, παύουν να υπάρχουν απαγορευμένες τροφές τις οποίες πρέπει να αποφεύγουμε. Αντ’αυτού ακούμε το σώμα μας και δίνουμε έμφαση στο τι εκείνο έχει κάθε φορά ανάγκη.
Προσεγγίζοντας το σώμα και τις ανάγκες του με θετικό τρόπο, μπορούμε να επικεντρωθούμε στις τροφές που θρέφουν το σώμα, σε τρόπους μαγειρέματος που μας εξασφαλίζουν το μέγιστο των θρεπτικών συστατικών, αλλά και σε άλλες ωφέλιμες πρακτικές. Έτσι, μένει λιγότερος «χώρος» και χρόνος για να αφιερώσουμε σε συμπεριφορές που μπορεί να μας βλάπτουν.
Επιπλέον, αποκτώντας μεγαλύτερη συνείδηση του τι καταναλώνουμε και πώς αυτό επιδρά στο σώμα μας, έχουμε καλύτερη γνώση και περισσότερες πιθανότητες να εφαρμόσουμε αυτή τη γνώση στις διατροφικές μας επιλογές. Τέλος, η ενσυνείδητη διατροφή επικεντρώνεται όχι μόνο στη θρέψη, αλλά και στην απόλαυση. Βιώνοντας τη διαδικασία της διατροφής με έντονο και ευχάριστο τρόπο, ανακαλύπτουμε ότι η ικανοποίηση μπορεί να επιτευχθεί από όλες τις ομάδες τροφίμων και η ευεξία ίσως και να μη βρίσκεται πλέον τόσο μακριά.
Ποια οφέλη μπορεί να έχει η ενσυνειδητότητα σε άτομα που υποφέρουν από τη διαταραχή υπερφαγίας;
-
Ενσυνείδητη διατροφή
Όταν βρίσκομαι σε σύνδεση με τον εαυτό μου και το σώμα μου, τότε μπορώ να αναγνωρίσω τα σημάδια που εκείνο μου στέλνει, όπως για παράδειγμα τα σήματα πείνας και κορεσμού. Πολλοί από τους ανθρώπους που επισκέπτονται το γραφείο μας και μπαίνουν για πρώτη φορά σε αυτή τη διαδικασία, αναγνωρίζουν το πόσο βοηθητικές είναι τέτοιου είδους ερωτήσεις. Βλέπουν τον εαυτό τους να αλλάζει και τη διατροφική τους συμπεριφορά να βελτιώνεται, όντας πλέον περισσότερο συνειδητοποιημένοι.
Επιπλέον, η ενσυνείδητη διατροφή σε προτρέπει να αναγνωρίσεις τα συναισθήματα που σε οδηγούν στην υπερφαγία ανακαλύπτοντας έτσι ένα μοτίβο, το οποίο ο καθένας ξεχωριστά δημιουργεί. Φέρνοντας στο φως αυτό το μοτίβο είναι πιο εύκολο να ανταπεξέλθουμε κάθε φορά που το αναγνωρίζουμε ή και να το αποφύγουμε. Για να μπορεί η ενσυνείδητη διατροφή να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της υπερφαγίας, όμως θα πρέπει το άτομο να έχει διάθεση να δουλέψει και να εξασκηθεί σε αυτό.
-
Μείωση στρες
Οι υπερφάγοι είναι πιθανό να χρησιμοποιούν το φαγητό ώς ένα μηχανισμό αντιμετώπισης του στρες που βιώνουν. Η ενσυνειδητότητα προτρέπει το άτομο να εκφράσει τα συναισθήματα του (όπως το στρες) και να ανταποκριθεί σε αυτά και όχι να τα κρύβει πίσω από αμυντικούς μηχανισμούς. Η ενσυνειδητότητα ούτως ή άλλως χρησιμοποιείται για τη μείωση του στρες και του άγχους.
-
Κάνοντας ειρήνη με το φαγητό και το σώμα μου
Μαθαίνοντας να αποδεχόμαστε τον εαυτό και το σώμα είμαστε σε θέση να κάνουμε ειρήνη με το φαγητό και να έχουμε μία πιο ουδέτερη στάση απέναντί του, απαλλαγμένη από κάθε είδους κρίση. Το φαγητό δεν αποτελεί λύση σε προβλήματα, αλλά μόνο θρέψη για το σώμα και απόλαυση και ως τέτοιο θα πρέπει να αντιμετωπίζεται.
Συμπερασματικά
Η Διαταραχή υπερφαγίας είναι μία σοβαρή νόσος, επικίνδυνη για τη ζωή και την υγεία. Τα άτομα που υποφέρουν από τη νόσο αυτή θα πρέπει να ξεκινούν θεραπεία με τη βοήθεια των ειδικών ψυχικής υγείας και σε συνδυασμό με έναν Διατροφολόγο – Διαιτολόγο με εξειδίκευση στις Διαταραχές πρόσληψης τροφής΄ να χτίσουν μία υγιή σχέση με το φαγητό. Οι αρχές της ενσυνείδητης διατροφής έχουν να προσφέρουν πολλά σε αυτή την προσπάθεια.
Πηγές
Giannopoulou I, Kotopoulea-Nikolaidi M, Daskou S, Martyn K, Patel A. Mindfulness in Eating Is Inversely Related to Binge Eating and Mood Disturbances in University Students in Health-Related Disciplines. Nutrients. 2020 Feb 2;12(2):396. doi: 10.3390/nu12020396. PMID: 32024270; PMCID: PMC7071141.
Katterman SN, Kleinman BM, Hood MM, Nackers LM, Corsica JA. Mindfulness meditation as an intervention for binge eating, emotional eating, and weight loss: a systematic review. Eat Behav. 2014 Apr;15(2):197-204. doi: 10.1016/j.eatbeh.2014.01.005. Epub 2014 Feb 1. PMID: 24854804.
