Στο γραφείο μας ερχόμαστε πολύ συχνά αντιμέτωποι με τον προβληματισμό “έχω χασιμότο τι διατροφή πρέπει να ακολουθήσω;”
Η θυρεοειδίτιδα χασιμότο είναι μία αυτοάνοση παθολογική κατάσταση, κατά την οποία προκαλείται καταστροφή του θυρεοειδούς λόγω λεμφοκυτταρικής διήθησης. Στην πραγματικότητα το σώμα παράγει αντισώματα που επιτίθενται στα κύτταρα του θυρεοειδούς αδένα, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η παραγωγή σημαντικών ορμονών. Επειδή οι ορμόνες αυτές παίζουν κεντρικό ρόλο στη λειτουργία του μεταβολισμού, τα άτομα με θυρεοειδίτιτδα χασιμότο έχουν κανονικά μειωμένο μεταβολικό ρυθμό. Για το λόγο αυτό παρατηρείται συχνά πρόσληψη βάρους.
Μάθε περισσότερα για το πώς επηρεάζει το βάρος μας ο θυρεοειδής αδένας εδώ.
Το χασιμότο πήρε το όνομά του από έναν Ιάπωνα χειρούργο (Hakaru Hashimoto), ο οποίος το 1912 παρατήρησε και περιέγραψε 4 τέτοιες περιπτώσεις. Η ακριβής αιτία του αυτοάνοσου αυτού νοσήματος δεν είναι ακόμη γνωστή. Τα γονίδια θεωρείται ότι παίζουν μεγάλο ρόλο, καθώς συνήθως παρατηρείται μία κληρονομικότητα της πάθησης από γενιά σε γενιά. Όπως όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα, έτσι και η θυρεοειδίτιδα χασιμότο προσβάλει σε μεγαλύτερο ποσοστό γυναίκες. Η επιστημονική έρευνα έχει δείξει ότι κάποιοι περβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν επίσης ρόλο στην εμφάνιση αυτής της ανοσολογικής απόκρισης. Τέτοιοι είναι:
- Αυξημένο στρες
- Τοξίκωση
- Υποσιτισμός
- Υπερβολική πρόσληψη τροφής
- Εντερική δυσβίωση (διαταραχή του εντερικού μικροβιώματος, με αποτέλεσμα τη μείωση του πληθισμού των ωφέλιμων βακτηρίων)
Έχω χασιμότο τι διατροφή πρέπει να ακολουθήσω;
Αν αναρωτιέσαι και εσύ: έχω χασιμότο, τι διατροφή πρέπει να ακολουθήσω; αυτό το άρθρο είναι για σένα.
Σε ασθενείς με χασιμότο έχουν παρατηρηθεί ελλείψεις σε ορισμένα μικροθρεπτικά συστατικά, μέσω κλινικών μελετών. Τέτοια είναι το σελήνιο, το μαγνήσιο, το ιώδιο, ο χαλκός, το κάλιο, ο ψευδάργυρος, ο σίδηρος καθώς και ορισμένες βιταμίνες. Για το λόγο αυτό η διατροφή χρειάζεται να είναι ισορροπημένη και ποικίλη, ώστε να παρέχει πληθώρα θρεπτικών συστατικών σε επαρκή ποσότητα.
Ιχνοστοιχεία όπως το σελήνιο, ο ψευδάργυρος και ο χαλκός βρίσκονται σε σπόρους και καρπούς (όπως κάσιους, ηλιόσποροι, κολοκυθόσποροι), στο κρέας και στο σικώτι ζώων όπως το μοσχάρι, στα οστρακοειδή, σε όσπρια, καθώς και σε κάποια δημητριακά και γαλακτοκομικά προϊόντα. Καλές πηγές μαγνησίου αποτελούν επίσης οι σπόροι και οι καρποί, όπως κολοκυθόσποροι, αμύγδαλα, φυστίκια, σπόροι τσία και κάσιους, η φλούδα της πατάτας, το καστανό ρύζι, το σπανάκι και το γιαούρτι. Το ιώδιο βρίσκεται κυρίως σε θαλασσινά, αλλά το βρίσκουμε και στο ιωδιούχο αλάτι, καθώς και σε κάποια εμπλουτισμένα προϊόντα.
Επιπλέον, ελλείψεις έχουν παρατηρηθεί στις βιταμίνες Α, C, D και βιταμίνες του συμπλέγματος Β. Θα αναφερθούμε στις διατροφικές πηγές των βιταμινών αυτών παρακάτω.
Αντιφλεγμονώδης διατροφή
Η διατροφή που ακολουθεί ένα άτομο με χασιμότο θα πρέπει να εστιάζει στην αντιφλεγμονώδη επίδραση ορισμένων συστατικών των τροφίμων. Τα ω-3 λιπαρά οξέα, βρίσκονται πρώτα στην λίστα, ενώ προσοχή θα πρέπει να δίνεται σε τροφές με μεγάλη περιεκτικότητα σε απλούς υδτάνθρακες (ζάχαρη, λευκό ψωμί, αμυλούχα κλπ.), καθώς συνδέονται με αυξημένη φλεγμονή. Έτσι λοιπόν, σ’ ένα άτομο που πάσχει από χασιμότο συστήνεται να περιορίσει τους απλούς υδατάνθρακες και να στραφεί περισσότερο προς τις φυτικές ίνες, αυξάνοντας την κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και δημητριακών ολικής άλεσης. Ταυτόχρονα θα πρέπει να περιλαμβάνει στη διατροφή του πηγές ω-3 λιπαρών οξέων, με κυριότερη τα ψάρια και τα θαλασσινά και δευτερευόντως ξηρούς καρπούς και σπόρους, όπως για παράδειγμα τα καρύδια και ο λιναρόσπορος.
Μάθε περισσότερα για το ρόλο των θαλασσινών στην υγεία μας εδώ.
Υγεία του εντέρου
Το χασιμότο συνδέεται συχνά με διαταραχές του εντερικού σωλήνα. Για το λόγο αυτό οι ασθενείς είναι καλό να συμπεριλαμβάνουν στην καθημερινή τους δίαιτα τρόφιμα πλούσια σε διαλυτές φυτικές ίνες και κυρίως β-γλυκάνη. Η β-γλυκάνη είναι μία φυτική ίνα που υπάρχει άφθονη στη βρώμη και έχει ανοσορυθμιστική δράση, καθώς επίσης βοηθά στην καταπολέμηση της υπερλιπιδαιμίας, στη ρύθμιση του μεταβολισμού της γλυκόζης και της ινσουλίνης, αλλά και στη βελτίωση του εντερικού μικροβιώματος. Όλα τα παραπάνω δύναται να απορρυθμιστούν εξαιτίας της νόσου χασιμότο.
Για τη βελτίωση της εντερικής μικροχλωρίδας οι ασθενείς με χασιμότο θα πρέπει να προσέξουν τα παρακάτω:
- Τύπος λιπαρών που καταναλώνουν: Αποφυγή των κορεσμένων λιπαρών οξέων, καθώς οδηγεί σε δυσμενείς αλλαγές στο εντερικό μικροβίωμα και αντικατάστασή τους με πολυακόρεστα λιπαρά οξέα. Τα τελευταία μπορούν να βελτιώσουν τη λειτουργία του μεταβολισμού και την ποιότητα των μικροοργανισμών που αποικίζουν τον εντερικό σωλήνα. Θα τα βρεις στο ελαιόλαδο, στους άψητους ξηρούς καρπούς, σε σπόρους όπως ο λιναρόσπορος, κολοκυθόσπορος κ.ά., στο αβοκάντο και στα θαλασσινά, με έμφαση στα λιπαρά ψάρια.
- Κατανάλωση 25-30γρ. φυτικών ινών και περιορισμός των επεξεργασμένων υδατανθράκων: Οι φυτικές ίνες είναι η τροφή των βακτηρίων του εντέρου μας. Υποσιτισμένα βακτήρια σχετίζονται με αλλαγές στο ανοσοποιητικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένης της διέγερσης αυτοάνοσων διεργασιών.
- Κατανάλωση Ω-3 λιπαρών οξέων που αναφέρθηκαν και παραπάνω (κύρια πηγή τα ψάρια). Συγκεκριμένα τα λιπαρά ψάρια θα πρέπει να καταναλώνονται 2 φορές την εβδομάδα σύμφωνα με τις συστάσεις.
- Αύξηση της κατανάλωση φαινολικών ενώσεων μέσω της τροφής. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της κατανάλωσης μελιού, κακάο και σκούρων κόκκινων φρούτων και λαχανικών, όπως κόκκινο λάχανο, ρόδι, σταφύλια.
Μάθε περισσότερα για το πώς να διατηρήσεις ένα υγειές έντερο αποφεύγοντας τη δυσκοιλιότητα εδώ.
Ιδιαίτερη προσοχή σε ορισμένα ιχνοστοιχεία
Ιώδιο
Ένα από τα ιχνοστοιχεία που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, κατά τη νόσο χασιμότο, είναι το ιώδιο. To ιώδιο αποτελεί βασικό συστατικό των ορμονών του θυρεοειδούς αδένα. Θα πρέπει όμως να προσλαμβάνεται με προσοχή καθώς τόσο η έλλειψη όσο και η υπερβολική πρόσληψή του μπορεί να οδηγήσουν σε κακή λειτουργία του θυρεοειδούς. Επιπλέον, η υπερβολική λήψη ιωδίου μπορεί να είναι τοξική για τον οργανισμό.
Σελήνιο
Η πρόσληψη σεληνίου φαίνεται να αντιστρέφει τις αρνητικές επιπτώσεις από την υπερβολική πρόσληψη ιωδίου. Για το λόγο αυτό συστήνεται η επαρκής πρόσληψη σεληνίου μέσω της διατροφής με την κατανάλωση ψαριού, κρέατος και δημητριακών ολικής άλεσης.
Επάρκεια σε βιταμίνες
Όπως προαναφέραμε, οι ασθενείς με χασιμότο παρουσιάζουν ελλείψεις σε συγκεκριμένες βιταμίνες.
Βιταμίνη D: η σύνθεση της επιτυγχάνεται μέσω της επαρκούς έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία. Σε μικρότερο βαθμό μπορούμε να την παραλάβουμε μέσα από τροφές, όπως λιπαρά ψάρια, αυγά και μανιτάρια.
Βιταμίνες του συμπλέγματος Β: Βρίσκονται σε ζωικά προϊόντα όπως κρέας, ψάρι, αυγά, αλλά και σε ορισμένα δημητριακά ολικής άλεσης.
Βιταμίνη Α: την βρίσκουμε στο σπανάκι, τα καρότα, το κέιλ, την κολοκύθα, καθώς και στον κρόκο του αυγού και τα αποξηραμένα βερίκοκα.
Βιταμίνη C: ακτίνιδιο, φράουλες, πορτοκάλι, μαύρες σταφίδες, πιπεριές, ντομάτα, κέιλ, μπρόκολο κ.ά.
Τροφές που θα πρέπει να αποφεύγονται
Γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα
Το 76% των ασθενών με χασιμότο παρουσιάζουν δυσανεξία στη λακτόζη. Η διαιτητική αγωγή λοιπόν θα πρέπει να περιλαμβάνει αποχή από τη λακτόζη. Κάτι τέτοιο είναι ακόμη πιο επιτακτικό όταν οι ασθενείς ακολουθούν αγωγή με λεβοθυροξίνη (το γνωστό Τ4), καθώς φαίνεται ότι η λακτόζη μειώνει την βιοδιαθεσιμότητα της δραστική ουσίας.
Γλουτένη
Η κατανάλωση γλουτένης φαίνεται να σχετίζεται συχνά με την εμφάνιση αυτοάνοσων νοσημάτων. Παρόλα αυτά δεν υπάρχουν αρκετές μελέτες, ώστε να μπορεί να στηριχθεί επιστημονικά ο ισχυρισμός ότι ο αποκλεισμός της γλουτένης είναι ευεργετικός στη θεραπεία της νόσου χασιμότο. Η επιστημονική κοινότητα συστήνει τον αποκλεισμό της γλουτένης μόνο όταν συνυπάρχει ταυτόχρονα κοιλιοκάκη (δυσανεξία στη γλουτένη). Ένας άλλος λόγος για τον οποίο δεν θα πρέπει να προτιμάται μία δίαιτα ελεύθερη γλουτένης σε άτομα με χασιμότο είναι διότι μακροπρόθεσμα μπορεί να έχει δυσμενή αποτελέσματα όσον αφορά την υγεία της καρδιάς, αλλά και σε άλλα ζητήματα υγείας.
Συμπερασματικά
Η κατανάλωση μίας ποικίλης και ισορροπημένης διατροφής αποτελεί κλειδί για την διατροφική αντιμετώπιση της θυρεοειδίτιτδας χασιμότο. Οι ασθενείς θα πρέπει με τη βοήθεια ενός έμπειρου διατροφολόγου να σχεδιάσουν ένα διατροφικό πλάνο με βάση τις ιδιαίτερες ανάγκες τους, συνυπολογίζοντας και άλλα νοσήματα εάν συνυπάρχουν. Κύριοι στόχοι του σχεδιασμού θα πρέπει να αποτελεί η επάρκεια σε ορισμένες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, η διατήρηση ενός υγιούς εντερικού μικροβιώματος, καθώς και η συμπερίληψη τροφών με αντιφλεγμονώδη δράση.
Πηγές:
Ihnatowicz P, Drywień M, Wątor P, Wojsiat J. The importance of nutritional factors and dietary management of Hashimoto’s thyroiditis. Ann Agric Environ Med. 2020; 27(2): 184–193. doi: 10.26444/aaem/112331
https://www.health.harvard.edu/topics/thyroid
https://ods.od.nih.gov/factsheets/Iodine-HealthProfessional/
